İNFEKSİYÖZ KORİZA:
Tavuklarda Haemophilus paragallinarumun neden olduğu akut solunum yolu enfeksiyonudur.
Etiyoloji:
Haemophilus paragallinarum gr(-), hareketsiz, sporsuz, kapsüllü, çomak şeklindedir. A,B,C olmak üzere üç serovarı mevcuttur.
Epizootiyoloji:
Tavuklar etkenin doğal konakçıklarıdır. Gençler çok duyarlıdır ve hastalık çok şiddetli seyreder.
Semptomlar:
İnkübasyon süresi 1-3 gün.
Duyarlı hayvanın bulunduğu sürülerde belirtiler 7-10 gün içinde görülür.
En belirgin semptom seromukoid nazal ve okuler akıntı ile yüzde ödem.
Şiddetli vakalarda konjunktivitis.
Solunum güçlüğü, özellikle erkeklerde sakal şişkindir.
Hayvanda ishal, yem ve su tüketiminde azalma.
Yumurtacılarda yumurta verimi %10-40 azalır.
Yumurta veriminin %20’den fazla düşmesi multifaktöriyel bir hastalık göstergesidir.
Morbidite %80-100 ; Mortalite %10 ‘dur.
Nekropside:
Piliçlerde nazal pasajlar, infraorbital sinuslar ve konjunktivada kataralden fibrinopurulente kadar değişen bir yangı. Sakal ve yüzde subkutanöz bir ödem. Trachae’nin üst kısımlarıda etkilenebilir. Akciğer ve hava keseleri ancak komplike durumlarda yangılıdır.
Teşhis:
1-Klinik ve nekropsi bulguları:
İnfeksiyöz koriza özellikle kronik solunum yolu infeksiyonu(CRD), kronik tavuk kolerası, tavuk çiçeği, A-avitaminozis, newcastle, infeksiyöz bronşitis, infeksiyöz laringotracheitis, şişkin kafa hastalığı(SHS) gibi hastalıklarla karışabilir.
2-Labratuvar muayeneleri:
-Bakteriyoskopi:MO preparatlarda gr(-) kokoid, tek, çift veya kısa zincirler şeklinde eksudatlardan yapılan boyamalarda bipolar görülür.
-Kültür:PZR ile teşhisi yapılabilmektedir.
-Seroloji:En sık kullanılan testler pleyt veya tüp aglütinasyon, agar jel presipitasyon(AGP) ve hemaglütinasyon inhibisyon(HI) ve floresan antikor testleridir.
Aglütininler serumda klinik bulguların görülmesinden 7-14 gün sonra ortaya çıkar ve 1 yıl veya daha uzun bir süre kanda saptanabilir.
AGP testi ile infeksiyondan sonra antikorlar 2. aşılamadan sonra ise 11 hafta süre ile saptanabilmektedir.
-Hayvan deneyi.
Tedavi:
Tedavi amacıyla sulfonamid ve diğer antibiyotiklerden yararlanılmaktadır. En sık kullanılanlar eritromisin ve oksitetrasiklindir.
Bunlar dışında sulfonamid-trimetoprim, tetrasiklin kombinasyonlarına ek olarak enrofloksasin ve norfloksasin gibi 2. kuşak fluorokinolonlar kullanılmaktadır.
Sağaltımda 5-7 gün sonra klinik belirtiler kaybolur. Ancak sağaltıma devam edilmez ise hastalık nüks eder.
Koruma ve Kontrol:
Dikkat edilecek hususlar: Öncelik yine BİYOGÜVENLİK’tir. Bu kavramı unutmayacağız unutturmayacağız.
1-İşletmeye infekte tavuk girmesini önlemek
2-Hastalık çıktığında erken teşhis ve uygun ilaçla sağaltım.
3-Kümes hijyeni, uygun bakım ve beslemenin yapılması.
4-Farklı yaş ve cinsteki hayvanların bir arada tutulmasını önlemek.
5-Hastalık çıkan kümese yeni hayvan koymadan dezenfeksiyonu yapmak.
Bunun haricinde serogruba spesifik aşılar uygulanmalı. Her biri en az 10 üzeri 8 cfu bulunduran aşının 2. dozu ilk olarak 3-6 haftalıkken ve sonra 16 haftalıkken derialtı yolla verilir.
Canlı aşıda kullanılabilmekte ancak taşıyıcı hayvanda infeksiyon meydan getirebilmektedir.